Porady dla opiekunek – odleżyny
Te trudno gojące się zmiany na skórze mogą powstać nawet w ciągu kilku godzin, sprawiają ogromny ból i mogą być przyczyną zakażeń a nawet śmierci chorego. Trudno je leczyć, łatwiej im zapobiegać.
Jak powstają odleżyny?
Odleżyny to uszkodzenie skóry w wyniku długotrwałego ucisku lub tarcia. Ucisk zaburza dopływ krwi do skóry, powoduje niedokrwienie i w konsekwencji obumieranie tkanek. Odleżyny tworzą się najszybciej tam, gdzie skóra i znajdująca się pod nią tkanka są blisko kości, np. w okolicy miednicy i kości krzyżowej, na łopatkach, łokciach, piętach, potylicy, a czasem także na uszach.
Przyczyną odleżyn może być zawilgocenie skóry, niedostateczna higiena, nierówności pościeli, wychudzenie lub przeciwnie – otyłość. Ryzyko jest większe, gdy osoba skazana na leżenie cierpi z powodu innych chorób, np. cukrzycy, niewydolności krążenia, nietrzymania zwieraczy. Jednak przede wszystkim główną przyczyną powstawania odleżyn jest długotrwałe unieruchomienie w jednej pozycji. Skóra osób starszych jest gorzej ukrwiona z powodu ograniczonej aktywności ruchowej, a także często występujących w tym wieku zaburzeń krążenia.
Początkowo jedynym objawem jest miejscowe zaczerwienienie skóry, które z czasem przestaje blednąć po ucisku, a następnie przekształca się w ubytki naskórka i otwartą ranę. Zmiany się pogłębiają, niedokrwiona tkanka obumiera i staje się żółtawa, potem brązowa. Dochodzi do rozległych uszkodzeń tkanki mięśniowej, kostnej lub innych (ścięgno, torebka stawowa). Martwa oddziela się od zdrowych, tworząc owrzodzenia odleżynowe.
Jak leczyć odleżyny?
Odleżyny można leczyć w domu, ale pod kontrolą lekarza, który zadecyduje o sposobie leczenia: przykładaniu opatrunków, stosowaniu antybiotyków lub interwencji chirurga (np. oczyszczenie rany przez usunięcie martwiczych tkanek).
Jak zapobiegać powstawaniom odleżyn?
Czyli co Opiekunka powinna wiedzieć, aby pomóc swojemu podopiecznemu:
- Co 1 – 2 godziny zmieniać pozycję chorego leżącego w łóżku (jeżeli jeździ na wózku inwalidzkim, należy zmieniać mu pozycję co kwadrans);
- 2 – 3 razy dziennie oglądać dokładnie skórę narażoną na odleżyny;
- Do mycia ciała używać delikatnego mydła o pH 5,5. Po umyciu dokładnie osuszyć ciało ręcznikiem (ale bez pocierania), szczególną uwagę zwracając na okolicę fałdów. Umytą i osuszoną skórę natłuścić, np. oliwką lub linomagiem, a jeśli jest nadmiernie sucha 0,5-proc. kremem propolisowym;
- Jeśli chory nie może się ruszać, można z nim ćwiczyć biernie, np. delikatnie, wiele razy zginać mu ręce i nogi w stawach;
- Zapewnić podopiecznemu dietę bogatą w białko, wzbogaconą w witaminę C i cynk;
- Jeśli to możliwe, chory powinien część dnia spędzić w pozycji siedzącej, ze stopami na podłodze;
- Pod nogi, pośladki, łopatki podkładać miękkie zrolowane koce lub krążki gumowe;
- Nie używać pościeli z szorstkich tkanin (frotté, kora);
- Aby poprawić ukrwienie miejsc zagrożonych powstaniem odleżyn, dobrze jest je oklepywać. To rodzaj masażu, który najlepiej robić kilka razy dziennie – dłoń ze złączonymi palcami ułożyć w „daszek” i oklepywać tak, aby między dłonią a skórą chorego powstała tzw. poduszka powietrzna;
„